Początki wprowadzania normatywności w języku kaszubskim możemy odnotować w pismach z połowy XVI wieku (S. Krofej, M. Brüggemann).
Kontynuacja tych procesów miała miejsce na Pomorzu Gdańskim w połowie XIX wieku (Florian Ceynowa), ukoronowana pierwszą gramatyką języka kaszubskiego (Florian Ceynowa, Zarés do grammatikj kašébsko-slovjinskjè mòvé Poznań 1879).
Proces normalizacji jest od tego czasu kontynuwany przez kolejne grupy pisarzy kaszubskich.
Język kaszubski – status prawny w Polsce
I. Status prawny języka kaszubskiego reguluje w Polsce Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym z 6 stycznia 2005 roku, określając język kaszubski językiem regionalnym.„Rozdział 4
Język regionalny
Język regionalny
Art. 19.
1. Za język regionalny w rozumieniu ustawy, zgodnie z Europejską Kartą Języków Regionalnych lub Mniejszościowych, uważa się język, który:
1. Za język regionalny w rozumieniu ustawy, zgodnie z Europejską Kartą Języków Regionalnych lub Mniejszościowych, uważa się język, który:
1) jest tradycyjnie używany na terytorium danego państwa przez jego obywateli, którzy stanowią grupę liczebnie mniejszą od reszty ludności tego państwa;
2) różni się od oficjalnego języka tego państwa; nie obejmuje to ani dialektów oficjalnego języka państwa, ani języków migrantów.
2. Językiem regionalnym w rozumieniu ustawy jest język kaszubski.
II. Od 1 czerwca 2009 roku zaczęła obowiązywać w Polsce Europejska Karta Języków Regionalnych i MniejszościowychDokumety do pobrania:
- Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym
- Europejska Karta Języków Regionalnych i Mniejszościowych
Język czy gwara (z przymrużeniem oka)
Trafnej odpowiedzi na to pytanie udzielił też Aleksander Labuda
Jãzëk czë gwara
Smãtk przesłôł do mie na pòkùsã trzech szkólnëch: dłudżiégò Grifelka ze Zabôczewa, cencziégò Piórkã z Klaksowa ë łëségò Rechùbkã z Głëpkòwa.
- Rzeczë le nama, Mackù, dëcht tak prôwdzëwą prôwdã, żeli Kaszëbi mają jãzëk, czë le gwarã?
- Kò tej le zdrzëta! – Ë wëwalił jem swój jãzëk bùten jak le dëcht szło.
- Co za pëszny ë widzałi jãzëk! – zdzëwił sã Grifelk.
- A taczi jãzëk chcą nazëwac gwara? – rzekł Piórkò.
- Jãzëk jak szëpla. To wicy jãzor jak jãzëk, ale za gwarą nie szlachùje dëcht nick – zamrëczôł łësy Rechùbka.
- A cëż wa terô ò tim mëslita?
- Kò më ù ce w gãbie ùzdrzelë na jawie, że môsz dëcht bëlny jãzëk, a je dëcht czëstim, nie je òbłożony ani priszczëkem, ani bardówką, ani niżódną gwarą. Më téż mómë kòżdi swój, a kùreszce kòżdi Kaszëba mô swój jãzëk. Ale chtëż tej mô gwarã w pëskù?
- Kò taczich so szëkôjta kãdës dalek, mòże na Kùrpiach abò na Góralëznie.
- A jak takô gwara wëzdrzi?
- To swiãti Pańsczi wiedzą. Mòże w tim cos je òd nadgrëzłégò jãzëka abò jaczis jãzëczk rozszczépióny na kùńcu jak ù żniji, abò wërzëtny jak ù żabë, abò… diôblë wiedzą!
- Rzeczë le nama, Mackù, dëcht tak prôwdzëwą prôwdã, żeli Kaszëbi mają jãzëk, czë le gwarã?
- Kò tej le zdrzëta! – Ë wëwalił jem swój jãzëk bùten jak le dëcht szło.
- Co za pëszny ë widzałi jãzëk! – zdzëwił sã Grifelk.
- A taczi jãzëk chcą nazëwac gwara? – rzekł Piórkò.
- Jãzëk jak szëpla. To wicy jãzor jak jãzëk, ale za gwarą nie szlachùje dëcht nick – zamrëczôł łësy Rechùbka.
- A cëż wa terô ò tim mëslita?
- Kò më ù ce w gãbie ùzdrzelë na jawie, że môsz dëcht bëlny jãzëk, a je dëcht czëstim, nie je òbłożony ani priszczëkem, ani bardówką, ani niżódną gwarą. Më téż mómë kòżdi swój, a kùreszce kòżdi Kaszëba mô swój jãzëk. Ale chtëż tej mô gwarã w pëskù?
- Kò taczich so szëkôjta kãdës dalek, mòże na Kùrpiach abò na Góralëznie.
- A jak takô gwara wëzdrzi?
- To swiãti Pańsczi wiedzą. Mòże w tim cos je òd nadgrëzłégò jãzëka abò jaczis jãzëczk rozszczépióny na kùńcu jak ù żniji, abò wërzëtny jak ù żabë, abò… diôblë wiedzą!
Chcemë le so zażëc!
7 komentarzy:
No przeca, że język!
Zebym to chociaz umiala przeczytac, o zrozumieniu nie marze... ;/
no język i wcale nie taki prosty:)
W Karthaus zatrzymałem się na krótko w Gościńcu Kaszubskim , gdzie zjadłem wyjątkowo smaczny obiad. Zależało mi na daniu z dobrej ryby , wobec czego wybór miejsca na posiłek nie mógł być przypadkowy . Gościniec Kaszubski od wielu lat serwuje smaczne dania z ryb odławianych w pobliskim Jeziorze Klasztornym Małym i Klasztornym Dużym. Cieszę się , że ta praktyka jest nadal podtrzymywana.
Czester Miczel
I bardzo dobrze. Dosatatecznie :)
Beata - po takiej Twojej dokumentacji, to JA już innych podręczników nie będę czytacz - JA CI WIERZĘ!! Bardzo lubiłam piosenkę - " Hej, żeglujże, żeglarze , cało nocke po moerze " ( jo? ). W młodości poznałam nawet kilku fajnych " Kaszebów", ale niewiele pamiętam... z zakresu języka;))
NO! :)
Prześlij komentarz